TOPLU İŞ İLİŞKİLERİ KANUN TASARISINDA YER ALAN DEĞİŞİKLİKLER:

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik verdiği beyanatta, 2821 Sayılı Sendikalar ve 2822 Toplu İş Sözleşmesi Grev Lokavt Kanunlarının Toplu iş ilişkileri kanunu olarak birleştirildiğini yapılan değişikliklerin Bakanlar kurulu imzasından çıktığını, bayramdan sonra TBMM’ye geleceğini, iş güvenliği ile ilgili müstakil bir yasa taslağının da hazırlandığını, bayram sonrası taraflarla son şeklinin verilip, bakanların imzasına açılacağını ifade etti. Aşağıda Toplu iş ilişkileri kanunu ile getirilen değişiklikleri kısa başlıklar halinde bulacaksınız. Genel olarak söylemek gerekirse Toplu İş İlişkileri Kanun Tasarısı, ile sendikaların işkolu esasına göre kurulmaları sistemi ve “aynı iş kolunda ve aynı zamanda birden çok sendikaya üye olunamayacağı” esası (m. 17) korunurken, ehliyet barajı % 0,5’e, işletme düzeyinde toplu iş sözleşmelerinde yetki barajı ise % 40’a indirilmektedir. Tasarının getirdiği en önemli yenilik sendika yönetici ve temsilcilerine tanınan tam iş güvencesidir. Öte yandan sendikaların iç işlerini belirleme hakkı demokratik esas ve usullere aykırı olmamak üzere tüzüklere bırakılarak bu konuda yeni bir adım atılmıştır.

İŞÇİ, İŞVEREN, İŞYERİ KAVRAMLARI (m.2/2)

Taslağının tanımlar başlıklı 2. maddesinde işçi, işveren ve işyeri kavramları bakımından 4857 sayılı iş kanununu atıf yapılmaktadır. İş kanununda işçi, hizmet akdi ile çalışanlardır. Çırakların ve stajyerlerin işverenle ilişkileri hizmet akdi sayılmadığından sendika üyesi olamamakta, İş Kanunu, sendikalar kanunu ve toplu iş sözleşmesi hükümlerinden yararlanamamaktadırlar. Çırak ve stajyerler bu kapsama alınmalıdır.

ÇERÇEVE VE GRUP TOPLU İŞ SÖZLEŞMELERİ TANIMLANMIŞTIR. (m.2/1-b,ç, 35/3, 37/3)

Çerçeve sözleşme, Ekonomik ve Sosyal Konseyde temsil edilen işçi ve işveren konfederasyonlarına bağlı işçi ve işveren sendikaları arasında işkolu düzeyinde sadece kendi üyelerini kapsayan ve mesleki eğitim, iş sağlığı ve güvenliği, sosyal sorumluluk ve istihdam politikalarına ilişkin düzenlemeleri içeren sözleşme olarak tanımlanmış ve toplu iş sözleşmelerinin varsa çerçeve sözleşmeye aykırı olamayacakları hükme bağlanmıştır. Grup toplu iş sözleşmeleri ise bir işçi sendikası ile bir işveren sendikası arasında, tarafların anlaşması ile, birden çok üye işverene ait aynı işkolunda kurulu işyerleri ve işletmeleri kapsayan toplu iş sözleşmesi olarak belirlenmiştir.

İŞKOLU, İŞYERİ VE MESLEK SENDİKALARI (m.4,5,8/c,42)v 2821 sayılı yasanın 3/3 maddesindeki meslek veya işyeri esasına göre işçi sendikası kurulamaz hükmü tasarı da yer almamaktadır. Ancak Tasarı bu haliyle İşkolu esasına dayanmaktadır.

İŞKOLLARI 28’DEN 18’E İNDİRİLMİŞTİR. (m.4/1)

Tasarı Sendikamızın faaliyette bulunduğu işkolunu, 09 numaralı Ticaret, Büro, eğitim ve güzel sanatlar iş kolu olarak belirlemektedir. İşkollarına girecek işlerin nelerden oluştuğu çıkarılacak bir yönetmelikle açıklanacaktır.

YÜZDE 10 BARAJI İNDİRİLMEKTEDİR. YETKİ BARAJI İŞLETME TOPLU İŞ SÖZLEŞMELERİ İÇİN %40 OLARAK BELİRLENMİŞTİR. (m.42)

Tasarının 42. maddesi ile ehliyet barajı binde 5’e, yetki barajı işletme düzeyinde %40 indirilirken, işyerleri için yarıdan fazla esası korunmaktadır. Esasen baraj sistemi güçlü, etkin, mücadeleci sendikalar yaratmamış, tersine 2821 ve 2822 sayılı yasaların yürürlükte olduğu 24 yıl boyunca, esnek çalışma biçimlerinin de etkisi ile işçileri sendikalardan uzaklaştıran bir süreç yaşanmıştır.

Yüzde 10 barajı, ILO ’nun 98 sayılı Örgütlenme ve Toplu Sözleşme Hakkı Sözleşmesi’ne aykırıdır. Bu husus 1984 yılından beri Uluslararası Çalışma Örgütü komite, konferans raporlarında eleştirilmiş, Avrupa Birliği Komisyonu İlerleme Raporlarında, sürekli olarak dile getirilmiştir. AB'ye sunulan Ulusal Programda yüzde on barajının kaldırılacağı hükümet tarafından taahhüt edilmiştir.

İŞKOLU TESPİT KARARLARINA KARŞI AÇILAN DAVALAR, YETKİ İŞLEMLERİNDE VE YETKİ TESPİT DAVALARINDA BEKLETİCİ SEBEP SAYILMAYACAK. (m. 5/2)

İşyerinde veya işletmede yürürlükte bulunan bir toplu iş sözleşmesi varsa veya yeni dönem yetki süreci başlamış ise işkolu değişikliği tespiti bir sonraki dönem için geçerli olacak, İşkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davalar, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici sebep sayılmayacaktır.

KURUCULARDA TÜRK VATANDAŞI OLMA ŞARTI KALDIRILMAKTADIR. (m.6/1)

Avrupa Birliği mevzuatına uyum çerçevesinde yapılan değişiklik ile sendika kurucusu olabilmek için Türk vatandaşı olma koşulu aranmayacaktır.

YÖNETİCİLER, KURULUŞUN VE ŞUBENİN YÖNETİM KURULU ÜYELERİDİR. (m.2/1-L)

Sendikanın organları genel kurulş yönetim kurulu, denetim ve disiplin kurulu olarak sayılmış Kuruluşlar ihtiyaca göre başka organlar da kurabileceklerdir. Ancak 2821 sayılı yasanın 9 maddesinde yer alan ‘zorunlu organlar’ ifadesi kullanılmamış ve bu organlara zorunlu organların görev yetki ve sorumlulukları devredilmez ifadesine yer verilmemiştir. Kuruluşun organları; genel kurul yönetim kurulu, denetleme kurulu ve disiplin kuruludur. 2821 deki gibi zorunlu organlar olduğu belirtilmemişse de zorunlu organlar olduğunda şüphe yoktur.

Kuruluşlar ihtiyaca göre başka organlar da kurabileceklerdir. Ancak bu organlara zorunlu organların görev, yetki ve sorumluluklarının devredilemeyeceğine dair hükme tasarıda yer verilmemiştir. Genel kurulun tasarının 11. maddesinde belirtilen görev ve yetkilerinin diğer organlara devri söz konusu değilse de yönetim, denetim ve disiplin kurulunun ve ihtiyaca göre kurulacak diğer organların görev ve yetkileri tüzükle belirlenebilecektir

2821 Sayılı yasanın 9/6 fıkrasında yer alan “Bu Kanunun uygulanmasında yönetim ve denetim kurulu üyeleri yönetici sıfatını taşırlar.” hükmü tasarı da yer almamıştır. Yöneticiler sendika üst kuruluş ve şube yönetim kurulu üyeleridir. Md 2/L

YÖNETİM, DENETİM VE DİSİPLİN KURULLARININ GÖREV YETKİ VE SORUMLULUKLARI TÜZÜKLERE BIRAKILMIŞTIR. (m.9,30)

Sendika ve Konfederasyonların yönetim, denetim, disiplin kurullarının üye sayısı 5 ten az 9 dan fazla, şubelerin ise 3 ten az 5’ten fazla olamayacaktır. Yönetim, denetim, disiplin kurullarının görev ve yetkileri tamamen sendika tüzüklerine bırakılmıştır.

Uluslararası çalışma örgütünün sendika özgürlüğüne ve örgütlenme hakkının korunmasına ilişkin 87 nolu sözleşmesine uygun olarak, yönetim denetim ve disiplin kurullarının görev yetkileri tüzüklere bırakılmış; sendikalara demokratik esaslara aykırı olmamak üzere iç işlerini tüzüklerinde belirleme hakkı tanınmıştır. Ancak kurulların üye sayıları asgari ve azami olarak 3/9 belirlenmiştir. Bu nedenle 2821 sayılı yasanın 16-19 maddelerindeki yönetim, denetim ve disiplin kurullarına ilişki düzenlemeler tasarıda yer almamıştır. Ancak kurulların üye sayıları hususundaki düzenlemenin de tüzüklere bırakılması sendika özgürlüğüne ve örgütlenme hakkının korunmasına ilişkin ilkelere uygun bir düzenleme olacaktır.

DİSİPLİN KURULU ÜYELERİ DE KENDİ GENEL KURULLARINA DOĞAL DELEGE OLARAK KATILABİLECEKLERDİR. (m.10/1)

TÜZÜK DEĞİŞİKLİĞİNDE YÖNETİM KURULUNUN YETKİSİ (m.11/b)

Tasarıda, yapılacak ilk genel kurula sunulmak ve geçmişe etkili olmamak kaydıyla ilgili makamlarca veya mahkemelerce yasaya aykırı görülerek düzeltilmesi istenen tüzük değişiklikleri için yönetim kuruluna yetki verilmesi kabul edilmektedir.

ŞUBE AÇMA, BİRLEŞTİRME VEYA KAPATMA, KONUSUNDA YÖNETİM KURULUNUN YETKİSİ (m.11/ğ)

2821 sayılı yasada bu yetki sadece açma konusunda ile sınırlı olarak düzenlenmişti. Tasarı da açma gibi birleştirme ve kapatma konusunda da Yönetim kuruluna yetki verilebileceği kabul edilmektedir.

SENDİKA GENEL KURULLARININ ÜYELERLE VEYA DELEGELERLE YAPILMASI SENDİKA TÜZÜKLERİNE BIRAKILMIŞTIR. (m.10)

2821 sayılı yasanın Genel kurulların oluşmasını düzenleyen 10. Maddesi tasarıya sadeleştirilerek alınmıştır. Tasarı da şube genel kurullarının şube faaliyet alanındaki işçi sayısı 500 ü aştığı taktirde delegelerden oluşacağına, şube delege sayısının 100 den az 250’den fazla olmayacağına ilişkin hükme yer verilmemiştir. Aynı şekilde sendika genel kurulunun delegelerle yapılması için getirilen 1000 üye ve genel kurulu için öngörülen 200 den az 500 fazla olmamak koşulları tamamen kaldırılmıştır. Bu hususlar tüzükte belirlenecektir. Seçilecek delege sayılarının belirlenmesi de tüzüklere, dolayısı ile genel kurulların iradesine bırakılmaktadır.

ÜYELİK İÇİN ÖNGÖRÜLEN 16 YAŞINI DOLDURMUŞ OLMAK ŞARTI “15 YAŞINI DOLDURMUŞ OLMAK” ÜZERE İNDİRİLMEKTEDİR. (m.17)

SENDİKAYA ÜYELİK İÇİN NOTER ŞARTI KALDIRILMAKTADIR. (m.17/5,19/2)

Üyelik başvuruları ve istifalar e-devlet üzerinden yapılacak, istifalar elektronik ortamda eş zamanlı olarak bakanlığa ve sendikaya ulaşacaktır. Üyeliğin reddi dava konusu yapılırsa, mahkemenin davacı lehine karar vermesi durumunda üyeliğin mahkeme kararının kesinleştiği tarihte kazanılmış sayılacağı tasarıda hükme bağlanmaktadır.

ÜYELİK AİDATINDA SINIR KALKMIŞTIR. ÜYELİK AİDATI MİKTARININ BELİRLENMESİ SENDİKA TÜZÜKLERİNE BIRAKILMIŞTIR. (m.18)

Aylık üyelik aidatını işçinin bir günlük çıplak ücreti ile sınırlandıran hüküm kaldırılmakta ve üyelik aidatının miktarı kuruluşların tüzüklerinde belirtilen usul ve esaslara göre genel kurul tarafından tespit edilecektir.

DAYANIŞMA AİDATI ÜYELİK AİDATI MİKTARI KADARDIR. (m.40/3-4)

DAYANIŞMA AİDATI ÖDEMEK SURETİYLE YARARLANMA GEÇMİŞE YÖNELİK OLMAMAK ÜZERE DÜZENLENMİŞTİR.

Dayanışma aidatı ödemek suretiyle toplu iş sözleşmesinden yararlanma talep tarihinden geçerlidir. İmza tarihinden önceki talepler imza tarihi itibariyle hüküm doğurur. Üye olmayanların, geriye etkili hükümler taşıyan toplu iş sözleşmelerinden, geçmişe dönük olarak yararlanamayacaklarına ilişkin yerleşik Yargıtay kararları yasa hükmü haline getirilmiş uygulamadaki tereddütler giderilmiştir.

AİDATLARIN KAYNAKTAN KESİLMESİ UYGULAMASI (CHECK-OFF) DEVAM ETMEKTEDİR. (m.18/3)

Halen uygulanan “check off” sistemi, yani sendika üyelik aidatının işverence işçi ücretinden kesilerek sendikaya gönderilmesi sistemi tasarıda aynen yer almaktadır.

SENDİKANIN ÜYELERİNİ YARGI MAKAMLARI ÖNÜNDE TEMSİLİNDE KOLAYLIK. (m.26/1)

Sendikalar üyelerini temsilen dava açmaya ve yürütmeye yetkilidirler. Ancak bu yetki üyelik sona erince geçersiz hale gelmekteydi. Tasarıda yer alan bir hükümle yargılama sürecinde üyeliğin sona ermesi bu ehliyeti etkilemeyecektir.

SENDİKA TEMSİLCİLERİ VE İŞ İLİŞKİSİ DEVAM EDEN SENDİKA, ÜST KURULUŞ VE ŞUBE YÖNETİCİLERİNE TAM İŞ GÜVENCESİ GETİRİLMEKTEDİR. (m.24)

Getirilen düzenlemede işverenin, mahkemece işe iade edilen temsilciyi işe başlatması zorunlu hale getirilmiştir. Başlatmaması halinde iş ilişkisinin devam ettiği kabul edilerek ücreti ve diğer hakları ödenmeye devam edilecektir. Ayrıca İşe iade halinde temsilciye fesih tarihi ile kararın kesinleşmesi tarihi arasındaki ücret ve diğer hakları eksiksiz ödenecektir. İşçi 6 işgünü içinde işe başlatılması istemiyle başvurmazsa iş akdi işçi tarafından feshedilmiş sayılacaktır.

Bu hüküm yeniden temsilciliğe atanma halinde de uygulanacaktır. 2821 sayılı yasada olduğu gibi, işveren, yazılı rızası olmadıkça işyeri sendika temsilcisinin çalıştığı işyerini değiştiremeyecek veya işinde esaslı bir tarzda değişiklik yapamayacak, aksi halde değişiklik geçersiz sayılacaktır . İşverenle iş ilişkisi devam eden kuruluş ve şube yöneticileri de tasarıdaki bu madde ile teminat kapsamına alınmışlardır.

İŞYERİ TEMSİLCİLERİNİN İŞTEN ÇIKARILMASI HALİNDE İŞÇİ YANINDA SENDİKAYA DA DAVA AÇMA HAKKI TANINMIŞTIR. (m.24/1)

SENDİKA ÖZGÜRLÜĞÜ GÜVENCESİ, İŞ GÜVENCESİNDEN AYRI OLARAK HÜKMEDİLECEK SENDİKAL TAZMİNATLA GÜÇLENDİRİLMİŞTİR. (m.25)

Sendikal nedenlerden dolayı iş sözleşmesinin feshi hallerinde işe iade davası açmak için “otuz işçi ve altı aylık çalışma süresi” koşulları aranmayacaktır. Sendikal tazminat nedeniyle iş akdi feshedilen işçi, en az 4 aylık ücreti ve 1 yıldan az olmamak üzere sendikal tazminat talep edebilmektedir. Bir başka ifade ile diğer nedenlerle yapılan fesihlerin mahkemece iptali halinde, en çok 8 aya kadar olan iş güvencesi tazminatı, 1 yıldan az olmamak üzere sendikal tazminata dönüşmekteydi.

Taslaktaki düzenlemede ile işe iade kararı alan işçi, en az 4 aylık ücreti ve en çok 8 aya kadar iş güvencesi tazminatı yanında 1 yıllık ücret tutarından az olmamak üzere sendikal tazminat da talep edilebilecektir. Sendikal tazminat talebi, işçinin başvurusu, işverenin işe başlatıp başlatılmaması şartına bağlanmamıştır. İşçi işe iade davası açmasa bile ayrıca sendikal tazminat talebinde bulunabilecektir. PROFESYONEL SENDİKA YÖNETİCİLERİNİN İŞ SÖZLEŞMESİ ASKIDA KABUL EDİLEREK KONU SAĞLAM ESASLARA BAĞLANMIŞTIR. (m.23)

Yargı kararlarında, profesyonel sendika yöneticiliği süresince iş sözleşmesinin ‘askıda’ olduğu kabul edilmemekteydi. Görevi sona eren profesyonel sendika yöneticilerinin işe başlatılmaması halinde, 2821 sayılı yasanın 29. maddesinde yer alan "zorundadır" sözcüğü esas alınarak kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanacağı kabul ediliyordu. Tasarı askı konusundaki belirsizliğe son vermiştir. Yönetim kurulunda görev aldığı için çalıştığı işyerinden ayrılan yöneticinin iş sözleşmesi askıda kalır. Yönetici dilerse işinden ayrılabilir. İşten ayrılmayı tercih eden yönetici kıdem tazminatını ayrılmaya karar verdiği tarihteki emsal ücret üzerinden alır. İş sözleşmesi askıya alınan yönetici, görevinin sendikanın tüzel kişiliğinin sona ermesi, seçime girmemek, yeniden seçilmemek veya kendi isteği ile çekilmek suretiyle sona ermesi halinde, sona erme tarihinden itibaren bir ay içinde ayrıldığı işyerinde işe başlatılmak üzere işverene başvurabilecektir. İşveren, talep tarihinden itibaren bir ay içinde bu kişileri o andaki koşullarla eski işlerine veya eski işlerine uygun bir diğer işe başlatmak zorundadır. Bu kişiler süresi içinde işe başlatılmadığı takdirde, iş sözleşmeleri işverence feshedilmiş sayılır.

Yukarıda sayılan nedenler dışında yöneticilik görevi sona eren sendika yöneticilerine ise başvuruları halinde işveren tarafından kıdem tazminatları ödenecektir. Ödenecek tazminatların hesabında, işyerinde çalışılmış süreler göz önünde bulundurulacak ve fesih anında emsalleri için geçerli olan ücret ve diğer hakları esas alınacaktır Tasarı da 2821 deki hükme yer verilmediğinden, görevleri ile ilgili fiillerden dolayı hüküm giymeleri nedeniyle görevleri son bulanlar da bu haktan yararlanabileceklerdir. Ayrıca İş kanundaki iş güvencesi, işe iade hükümlerinden de yaralanabilmeleri için iş kanunlarından doğan hakları saklıdır denilmek suretiyle açık hükme bağlanmıştır.

GEÇİCİ İŞSİZLİĞİN SENDİKA ÜYELİĞİNİ ETKİLEMEYECEĞİ SÜRE YARGI KARARLARINA GÖRE 1 YIL OLARAK BELİRLENMİŞTİR. (m.19/8)

Tasarıda üyenin kesintisiz bir yılı geçmemek üzere işsiz kalmasının üyeliğini etkilemeyeceği düzenlemesine yer verilmektedir. 2821 sayılı Sendikalar Kanunu’nun 24. maddesinin son fıkrasında geçici işsizlik halinin sendika üyeliğini etkilemeyeceği belirtilmekle birlikte, Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin uygulaması bir yıldan daha fazla bir süre aynı işkoluna giren bir işte çalışmamış olan işçinin sendika üyeliğinin sona ereceği şeklindeydi.

TÜZÜKLERE SENDİKA TEMSİLCİSİNİN SEÇİMLE BELİRLENMESİNE İLİŞKİN HÜKÜM KONULABİLECEKTİR. (m.27/2)

OLAĞAN GENEL KURULLAR EN GEÇ DÖRT YILDA BİR YAPILMAK ZORUNDADIR. (m.12/2)

Olağan genel kurul en geç dört yılda bir toplanır. Erken olağan genel kurul toplanması mümkün hale getirilmiştir. Tabii tüzükte bu konuda minimum bir süre de öngörülebilecektir. OLAGANÜSTÜ GENEL KURULA ÇAĞRI PROSEDÜRÜ YENİDEN DÜZENLENMİŞTİR. (m.12/4) Olağanüstü genel kurul, yönetim kurulu veya denetleme kurulunun gerekli gördüğü hallerde yapılacaktır. Olağanüstü genel kurul, genel kurul üye veya delegelerinin beşte birinin yazılı isteği üzerine altmış gün içinde toplanır. Üye veya delegelerin beşte birinin talep ettikleri hususların olağanüstü toplantıda görüşülmesi zorunludur. Talep tarihi itibariyle olağan genel kurul toplantı tarihine altı aydan az bir süre kalması halinde olağanüstü genel kurula gidilemez; ancak talebe konu olan hususlar olağan genel kurul toplantı gündemine alınır . Genel kurula çağrı yönetim kurulu tarafından yapılır.

Esas olarak 2821 sayılı yasanın 12/4 maddesi korunduğundan, sendika yönetim kurulunun olağanüstü genel kurul taleplerinin gerekçelerini değerlendirerek reddetme hakkı bulunmaktadır. Redde veya olağanüstü genel kurulun yapılmasına dair kararların yargı organlarınca Medeni Kanunun 2. maddesi gereğince denetlenmesi yolu açıktır. Yargıtay içtihatları da bu yöndedir.

OLAĞAN VE OLAĞANÜSTÜ GENEL KURUL TOPLANMASINA İLİŞKİN HÜKÜMLERE AYKIRILIK; İŞTEN ELÇEKTİRME VE KAYYUM TAYİNİ. (m.12/6)

Gerek olağan gerek olağanüstü genel kurul toplanmasına ilişkin hükümlere aykırı hareket eden kuruluş veya şube yönetim kuruluna; kuruluşun üyelerinden birinin veya durumu tespit eden Bakanlığın başvurusu üzerine iş davalarına bakmakla görevli mahalli mahkeme kararıyla işten el çektirilir. Bu takdirde mahkeme genel kurulu kanun ve tüzük hükümlerine göre en kısa zamanda toplamak ve yeni yönetim kurulu seçilinceye kadar cari işleri yürütmekle görevli olmak üzere Medeni Kanun hükümleri gereğince bir veya üç kayyım tayin edecektir.

GENEL KURUL VE DELEGE SEÇİMLERİNE KARŞI AÇILACAK İPTAL DAVALARI (m.15/2,16/2)

Delege ve genel kurul seçimlerine yapılacak itirazlar sistemli bir şekilde düzenlenmiştir. Genel kurul dışında yapılan delege seçimlerine (şube delege seçimleri) yapılacak itirazlar tasarının 16. maddesinde düzenlenmiştir. 2821 de bu hususa ilişkin açık bir hüküm bulunmamaktadır. Yargıtay kararlarında genel kurul dışında yapılan delege seçimlerine itirazın, (1) ay içinde dava yoluyla iş mahkemesine yapılabileceği kabul edilmekteydi. Delege seçimlerine İtiraz süresi 2 günlük hak düşürücü süreye bağlanmış, yerel mahkemenin vereceği kararın kesin olduğu belirtilmiştir. İş mahkemesi İptal yönünde karar verdiği taktirde seçimler 15 gün içinde yenilenecektir.

Tasarıda Genel Kurul seçimlerine itiraz prosedürü, 2821’in 52. maddesinin muadilidir. İtiraz süresi seçim sonuçlarının ilanı tarihinden itibaren 1 ay olarak açık bir düzenlenmeye kavuşturulmuştur. Bilindiği gibi (1) aylık süre 2821 de yer almamakta, Medeni Kanun ve Dernekler Kanununa yapılan atıf nedeniyle uygulanmaktaydı. Ancak İptal kararı verilmesi halinde mahkeme, seçimleri yapmak ve yeni yönetim kurulu seçilinceye kadar cari işleri yürütmekle görevli olmak üzere kayyım tayin edecektir.

GENEL KURUL SEÇİMLERİNDE UYGULANACAK ESASLAR VE SEÇİM KURULUNUN YETKİSİ KORUNMUŞTUR. (14. Madde)

Sandık kurulunda görev alacaklar için 10 yıllık devlet memuru olma şartı kaldırılmıştır. Genel kurul görüşme ve seçimlerinin Cumartesi, Pazar günlerinde yapılması zorunluluğu kaldırılmıştır. 2821 sayılı yasanın “Genel kurullarca yapılacak seçimlerde aday olanların listeleri birlikte veya organlara göre ayrı ayrı olmak üzere başkanlık divanınca yeteri kadar düzenlenerek ilgili seçim kurulu başkanına mühürlenmek üzere verilir.” Hükmünü içeren 8. fıkrası kaldırılmıştır. Tasarıda yer alan “Oylar, oy verme sırasında sandık kurulu başkanı tarafından verilen adayları gösterir seçim kurulu başkanlığınca mühürlenmiş listedeki isimlerin işaretlenmesi suretiyle kullanılır .” hükmü farklı gruplara ait isimlerin tek listede yer alması esasının korunduğu düşünülmektedir.

İŞYERİ TEMSİLCİLERİ İÇİN KURUCULARDA ARANAN KOŞULLAR KALDIRILMIŞTIR. (m.27)

SENDİKA VE ÜST KURULUŞLARIN MALİ DENETİMİ YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLERCE YAPILACAKTIR. (m.30/2)

Kuruluşların gelir ve giderlerine ilişkin her genel kurul dönemine ilişkin mali denetimi 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununa göre denetim yetkisine sahip yeminli mali müşavirlerce yapılır. Bu denetimin yapılmış olması, denetim kurulunun yükümlülüğünü ortadan kaldırmamaktadır.

BAKANLAR KURULU’NUN GREV ERTELEME YETKİSİ DURMAKTADIR. (m.63)

Grevin ertelenmesi idari bir kararla değil mahkeme kararı olmalıdır. Yasağın bulunduğu işler, yerler ve geçici yasaklara ilişkin 2822 de yer alan 29, 30 ve 31. Maddeler bir kaç küçük değişiklikle tasarıda 63. Madde içinde toplanmıştır

GREV HAKKININ TANIMI DEĞİŞTİRİLMEMİŞTİR. (m.59)

Tasarı grevin tanımı konusunda eski hükümleri muhafaza etmektedir. Hak grevi, genel grev, dayanışma grevi yasal bir hak olarak tanınmalıdır. Konfederasyonların da grev kararı alma ve uygulama yetkisi olmalıdır.

GREV YANINDA BARIŞÇIL TOPLU EYLEM TÜRLERİNE TASARIDA YER VERİLMEMEKTEDİR. (m.59/2-3)

Kanun dışı grev ve lokavtın tanımı yapılırken 2822 sayılı 25. maddesi 3. fıkrası aynen tekrarlanmıştır. Ülkemizin taraf olduğu Avrupa Sosyal Şartı’ nın toplu pazarlık hakkını düzenleyen 6. maddesi 4. bendinde “Menfaat uyuşmazlığı durumunda çalışanların ve işverenlerin, daha önce yapılan toplu sözleşmelerden doğabilecek yükümlülüklere bağlı olmak koşuluyla grev hakkı dahil, toplu eylem hakkını tanır.” hükmü yer almaktadır. Avrupa Sosyal Şartı ile tanınan “toplu eylem hakkı” ve Avrupa insan hakları mahkemesinin kararları ile kabul edilen barışçı toplu eylem türlerine yer verilememiş olması önemli bir eksikliktir.

GREV SIRASINDA PANKART ASILMASI VE ÇADIR KURULMASINA İLİŞKİN YASAKLAR KALDIRILMAKTADIR. (m.64)

Bilindiği gibi mevcut yasal sistemde "Bu işyerinde grev vardır" ibaresinin dışında, grev yapılan işyerleri ve çevresine afiş, pankart gibi ilan vasıtalarını asmak veya yazılar yazmak ; işyeri ve çevresinde grevciler veya grev gözcüleri için işçiler veya işçi sendikası tarafından kulübe, baraka ve çadır gibi barınma vasıtaları kurulması yasaktır.

ÖZEL RADYO VE TELEVİZYON KURMA (m.80/1)

6112 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkındaki Kanun 'un 19 uncu maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde yer alan "sendikalar" ifadesi çıkarılmak suretiyle sendikaların özel radyo ve televizyon kurabilmelerine imkan tanınmaktadır.

KURULUŞLAR BU KANUNUN YAYIMI TARİHİNDEN İTİBAREN BİR YIL İÇİNDE GENEL KURULLARINI YAPARLAR VE TÜZÜKLERİNİ DEĞİŞTİRECEKLER. (Geçici m.1)

Tasarı kanunlaştığı taktirde sendika ve üst kuruluşlar 1 yıl içinde genel kurullarını yaparak tüzüklerini yasaya uygun hale getirecekler.

YÖNETMELİKLER

2821 ve 2822 sayılı Kanunlara göre çıkarılmış bulunan tüzük ve yönetmeliklerin bu Kanun hükümlerine aykırı olmayan hükümleri yenileri çıkarılıncaya kadar yürürlükte kalır. İş koluna giren işlerin neler olduğu (m.4/3), üyeliğin kazanılması ile üyeliğin sona ermesine ilişkin usul ve esaslar (m.19/10) ile üye aidatının tahsiline ilişkin usul ve esaslar (m.18/4) Bakanlıkça çıkarılacak yönetmeli düzenlenir.

SENDİKALARIN ÜYELİKLERE İTİRAZLARI (Geçici m.2)

Bakanlık, 19. maddede belirtilen yönetmeliğin yayımı tarihinden itibaren altı ay içerisinde mevcut üyeleri işçi sendikalarına gönderir. Sendikalar, varsa itirazlarını bir ay içerisinde Bakanlığa bildirir. Bakanlık, itirazları en geç bir ay içerisinde karara bağlar.

BİR YILLIK GEÇİŞ SÜRECİNDE BİNDE BEŞ TEMSİL KOŞULU ARANMAYACAK (Geçici m.4)

Bakanlıkça 2822 sayılı Kanuna göre yayımlanan en son istatistiklerde toplu iş sözleşmesi yapma yetkisine sahip işçi sendikaları için bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl süreyle binde beş temsil koşulu aranmaz.

SONUÇ

Tasarı, Kamu oyuna sunulan önceki metinlere nazaran, sistemi altüst etmeyen, mevcut deneyimlerden edinilen görüşleri ve uygulamalardan doğan bazı eksiklikleri gideren, Türkiye’nin taraf olduğu Uluslararası Çalışma Örgütü Sözleşmelerinde yer alan sendikal hak ve özgürlüklerin genel çerçevesine yakınlaştıran değişiklikler içermektedir. Toplu iş ilişkileri kanun taslağı ülkemizde sendikal yaşamı ILO standartlarına yakınlaştıracak değişiklikler içermekle birlikte; tasarı, dayanışma grevi, hak grevi, siyasi amaçlı grev, genel grev ve diğer barışçı eylemler konusundaki tutucu yaklaşımı aşamamıştır. Tasarı bu haliyle sendikal mücadele alanını genişletmemektedir.